یکی از دانشجویان عزیز در باره Test Retest پرسیده بودند و صلاح دیدم مطالبی را که در این باره دارم، برای همه دوستان مطرح کنم.
راههای متفاوتی برای بررسی اعتبار (reliability) هر ابزار اندازه گیری (مانند آزمونها و پرسشنامه ها) وجود دارد که یکی از آنها، روش آزمون مجدد (Test Retest) است. این روش را می توان برای بخشی از یک پرسشنامه یا کل آن اجرا کرد. روش آزمون مجدد را بهتر است برای چیزهایی که در طول زمان پایدار هستند، مانند هوش، استفاده کنیم. این نکته مهم است که قابلیت اطمینان آزمون مجدد، تنها به ثبات آزمون اشاره دارد، نه لزوما اعتبار نتایج. همچنین باید توجه داشت هرچه آزمون سبک تر و فاصله زمانی بین دو آزمون کوتاه تر باشد، بهتر است. بقیه را در " ادامه مطلب" ببینید.

بعضی از دوستان به مشکل منفی شدن ضریب پایایی برخورد کرده اند که چیزی دور از انتظار نیست. این حالت زمانی پیش می آید که شما از روش دو نیمه کردن آزمون یا پرسشنامه استفاده می کنید. تنها در این حالت ممکن است ضریب همبستگی بین دو نیمه، منفی باشد که طبیعی است. وقتی اقدام به محاسبه ضریب پایایی می کنید با مقداری منفی مواجه می شوید. از آنجایی که در تعیین پایایی پرسشنامه، چهت همبستگی بین دو نیمه اهمیت ندارد، می توان از قدر مطلق ضریب همبستگی در فرمول مربوطه استفاده کرد تا مشکل منفی شدن پایایی برطرف گردد.

بسياري از پژوهشهاي كيفي بر اساس پرسشنامه صورت می گیرد. پرسشنامه يك ابزار اندازه گيري با مقياس غير عددي است كه بايد از ويژگيهاي مطلوبي نظير سهولت اجرا، عملي بودن، سهولت تعبير و تفسير، روايي و پاياي برخوردار باشد. موضوع بهينه كردن نتایج یک پرسشنامه طيف وسیعی از موضوعات مختلف را در بر می گیرد. در اين ميان پايايي اهميت ويژه اي دارد. اگر يك پرسشنامه در شرايط يكسان اجر شود و نتايج يكساني به دست دهد، مي گوييم پايا است. نحوه استفاده از روش دو نيم كردن در نرم افزار  spss در يك فايل pdf در لينك زير قرار دارد كه مي توانيد آن را استفاده كنيد.

 روش دونيمه كردن پرسشنامه براي تعيين ضريب پايايي

یکی از راههای بهینه کردن اندازه گیری‌هاي پرسشنامه اي ، استفاده از روش تحلیل عاملی است. این روش بر روابط بین متغیرها و مقیاس‌ها که در حقیقت ابزارهای سنجش هستند،  استوار است. معمولا در بعضی تحقیقات به دلایل مختلف با حجم بسیاری از متغیرها رو برو هستیم. براي تحليل دقيق‌تر داده‌ها و رسيدن به نتايجي علمي، محققان به دنبال كاهش تعداد متغير‌ها و ایجاد یک ساختار جديد با استفده از روش تحليل عاملي هستند. اين روش سعي در شناسايي متغير‌هاي اساسي يا عامل‌ها (Factors) به منظور تعیین الگوي مناسبی برای متغير‌ها دارد. آموزش گام به گام تحليل عاملي به كمك نرم افزار spss به همراه يك تمرين عملي در قالب يك فايل pdf و در ۹ صفحه به حجم ۴۳۰ كيلوبايت در ليك زير قرار دارد.

آموزش تحليل عاملي به كمك نرم افزار spss

يكي از دوستان در مورد اينكه چطور ميشود مقدار آلفاي كرونباخ منفي شود پرسيده بودند. گفتم شايد اين مشكل براي بعضي ديگر هم اتفاق بيفتد.

گاهی اوقات پیش می آید که در سنجش پایایی از طریق آلفای کرانباخ، مقدار آلفای کل منفی در می آید. من فکر می کنم قبل از آنکه اقدام به تجدید نظر در طراحی مقیاس بکنیم بهتر است این چند مورد را وارسی کنیم و سپس اقدام کنیم.

1- مقادیر پرت و دورافتاده در متغیرها وجود داشته باشد که بعضا بخاطر اشتباه در ورود داده هاست. مثلا به جای کد 2 ممکن است 22 خورده باشد. لذا ابتدا باید از تمامی متغیرها جدول فراوانی تهیه نمود.

2- ممکن است مقادیر اشتباه (Missig value) را تعریف نکرده باشید. مثلا کدهای 99 را در میزینگ ولیو منظور نکرده باشید. بعضا پیش می آید دانشجویان تعریف مقادیر اشتباه در قسمت برچسبها (Value) را حمل بر تعریف Missig value می کنند که اشتباه است.

3- ممکن است بعضی آیتم ها به صورت مثبت و بعضی دیگر به صورت منفی باشد (مخصوصا در مقیاس لیکرت و مقیاس های مشابه). در این حالت حتما ابتدا باید یک دسته از این متغیرها را با سایر متغیرها هم جهت نمود.

4- ممکن است متغیرها هیچ تناسبی با یکدیگر نداشته باشند. یعنی عقلا لزومی نداشته باشد که بین متغیرها همبستگی وجود داشته باشد.

5- برای شناسایی این متغیرها می توان به ستون همبستگی آیتم با مقیاس در خروجی اصلی آلفای کرانباخ مراجعه نمود و همانها را از حیث موارد چهارگانه فوق به دقت مورد بررسی قرار داد.

۶- این مشکل ممکن است در هنگام استفاده از روش دونیمه کردن پاسخنامه و زمانی که همبستگی معکوس (ضریب همبستگی منفی) است پیش بیاید. فقط کافی است به جای ضریب همبستگی منفی از ضریب همبستگی مثبت استفاده کرد زیرا در پایایی جهت همبستگی برای ما اهمیت ندارد. 

به نام خدا
در علوم انسانی و رفتاری بیشتر تحقیقات بر اساس پرسشنامه صورت می گیرد. موضوع کنترل کیفیت نتایج یک پرسشنامه دامنه وسیعی از موضوعات مختلف را در بر می گیرد. اگر پرسشنامه را مانند یک آزمون فرض کنیم، می توان گفت یک آزمون خوب باید از ویژگی های مطلوبی مانند عینیت، سهولت اجرا، عملی بودن، سهولت تعبیر و تفسیر، روایی و پایایی برخوردار باشد تا به نتایج درستی منجر شود. در بین این ویژگی ها روائی و پایائی از اهمیت بیشتری برخوردارند.
در لینک زیر می توانید یک فایل آموزشی در زمینه پایایی پرسشنامه و چگونگی حذف سوالات زائد را که در آن یک تمرین عملی با نرم افزار spss نیز ارائه شده است، دانلود کنید.

تحلیل پایایی پرسشنامه در نرم افزار SPSS به حجم ۶۰۰ کیلو - سرور ۱

تحلیل پایایی پرسشنامه در نرم افزار SPSS به حجم ۶۰۰ کیلو - سرور ۲

به نام خدا

جدول کرجسی و مورگان بر اساس يك فرمول خاص تهیه شده و میتوانید با داشتن حجم جامعه ، مقدار نمونه لازم را بدون استفاده از فرمول، از این جدول معلوم کنید. براي دانلود فايل Pdf آن از لينك زير استفاده كنيد.

جدول كرجسي و مورگان براي تعيين حجم نمونه 

با توجه به اشتباه جزئی که در فرمول قبلی کرجسی و مورگان پیش آمده بود، پیشنهاد می کنم  برای دانلود از لینک جدید زیر استفاده کنید.

جدول کرجسی و مورگان برای تعیین تعداد نمونه (لینک جدید)

دامنه وسيعي از طيف هاي مختلف وجود دارند كه همگي براي اندازه گيري و سنجش پديده ها و مفاهيم كيفي اجتماعي بكار مي روند. تعدادي از اين طيف ها كه در علوم انساني كاربرد بيشتري دارند در ادامه مطلب مطالعه كنيد.