بیشتر ایمیل هایی که در باره سوالات مربوط به پایان نامه ها و پژوهشها به من رسیده، در مورد آنالیز واریانس است. البته بعضی دوستان در مورد موضوعات مهمتری مثل رگرسیون و سری زمانی و آزمونهای مقایسه ای هم پرسیده اند. ولی از آنجا که آنالیز واریانس طیف وسیعی از آزمون ها را در بر می گیرد، سعی کردم مطالب پراکنده در وبلاگ رو جمع بندی کنم و مطالبی را نیز به آن اضافه نمایم تا دانشجویان و محققین گرامی بهتر از آن استفاده نمایند. فایل زیر بخش عمده ای از انواع آنالیز واریانس را در بر دارد که امیدوارم برای خیلی از دوستان مفید باشد.

فایل آموزشی آنالیز واریانس در نرم افزار spss

در نرم افزار SPSS   برای توصیف داده ها، روش ها و راهکارهای متعددی بسته به نوع متغیرها و نیاز کاربران، تدارک دیده شده است که عمده آنها در منوی آمار توصیفی قرار دارند.  قبلا روندهای آمار توصیفی را در گزینه های Frequencies ، Descriptive ، Explore و Crosstabs به تفصیل بررسی کردیم. (مقالات آمار توصیفی 1 و 2 را در همین وبلاگ ببینید.) گزینه های دیگری از روندهای توصیفی در spss نیز هست که یکی از آنها گزینه Ratio است. این گزینه مربوط به توصیف مقادیر نسبی متغیرها است. مثلا وقتی می خواهیم نسبت تولد پسر به دختر یا واردات به صادرات یا هر نسبت دیگری که از تقسیم مقادیر یک متغیر بر مقادیر متغیر دیگر، به دست می آید را بررسی کنیم از این روند استفاده می کنیم. در فایل آموزشی در لینک زیر مطالب مبسوطی در باره این روند ارائه شده که قابل دانلود است.
 (ضمنا این آموزش بر اساس SPSS IBM تهیه شده است.)

آمار توصیفی در روند Ratio در نرم افزار SPSS

تحلیل تشخیص یکی از روش های تحلیل خوشه ای است که به تحلیل ممیزی نیز معروف است. در این تحلیل، هر داده در یکی از خوشه ها قرار می گیرد و محقق به دنبال آن است که تشخیص دهد آیا یک داده درست رده بندی شده است یا خیر. این تحلیل مشابه رگرسیون چندگانه است، با این تفاوت که در رگرسیون چندگانه، متغیر وابسته همیشه یک متغیر کمّی و دارای توزیع نرمال است. در حالی که در اینجا متغیر وابسته نه تنها توزیع نرمال ندارد، بلکه یک متغیر کیفی با سطوح محدود (رسته ای) است. در حالت خاصی که متغیر وابسته دو مقداری باشد، رگرسیون لجستیک مورد استفاده قرار می گیرد. اما اگر متغیر وابسته بیش از دو مقدار بگیرد، باید از روش تحلیل تشخیص استفاده کرد. جزئیات بیشتر و چگونگی استفاده از این تحلیل در نرم افزار spss IBM را در فایل قرار داده شده در لینک زیر ببینید.

تحلیل تشخیص و چگونگی  انجام آن در نرم افزار SPSS IBM 

تحلیل خوشه ای به روشی گفته می شود که با استفاده از آن می توان داده های نمونه را به چند خوشه یا طبقه، رده بندی کرد به طوری که داده های قرار گرفته شده در هر خوشه، همگون و یکسان باشند و بین خوشه ها بیشترین تفاوت و ناهمگونی وجود داشته باشد. بر حسب اینکه تعداد خوشه ها از قبل معلوم باشد یا خیر روش های مختلفی برای خوشه بندی داده ها وجود دارد. این روش ها هچنین به نوع متغیرها نیز بستگی دارند. 6 گزینه در SPSS IBM وجود دارد که از آنها برای خوشه بندی داده ها استفاده می شود.
در لینک زیر فایل آموزش تحلیل خوشه ای در حالتی که تعداد خوشه ها نامعین باشد، آمده است.

تحلیل خوشه ای با تعداد خوشه نامعین در نرم افزار Spss IBM

رگرسیون خطی یکی از کاربردی ترین مباحث آماری است که در اغلب موضوعات تحقیق خواسته یا نا خواسته پای اجرای آن به میان می آید. بسیاری از محققین گرامی و دانشجویان عزیز که در حال تهیه پایان نامه های خود هستند، با مشکلاتی در هنگام اجرای رگرسیون روبرو می شوند و اغلب سوالاتی که مطرح می کنند پیرامون همین اشکالات است. در فایل زیر سعی شده است تقریبا همه اشکالات ذکر شده، مطرح و راه حل های مناسبی برای آنها در نرم افزار spss پیشنهاد شود.

فایل آموزش چگونگی رفع اشکال و تامین اعتبار رگرسیون در نرم افزار spss  

 آزمون کروسکال- والیس یک آزمون غیر پارامتری و از سری آزمون های آنالیز واریانس محسوب می شود كه برای مقایسه های سه و بيشتر از سه گروه از آن استفاده مي کنیم. آناليز واريانس يك طرفه كروسكال-واليس با استفاده از رتبه ها، آزمون فوق العاده مفيدي براي تصميم گيري در باره اين است كه آيا k گروه نمونه مستقل، از جامعه هاي آماري مختلف آمده اند يا نه؟ بديهي است كه نمونه ها بدون استثنا اختلافاتي با يكديگر خواهند داشت. ولي سوال اين است كه آيا اختلافات مشاهده شده در نمونه ها نماينده اختلافات موجود در جوامع هستند يا ناشي از شانس و تصادف اند؟ برای آشنایی بیشتر با این آزمون و نحوه اجرای آن در نرم افزار spss، در لینک زیر یک فایل آموزشی در این زمینه قرار دارد  که می توانید آن را دانلود و استفاده کنید.

چگونگی تحلیل واریانس کروسکال والیس در نرم افزار spss 

آزمون مك نمار مانند آزمون علامت که قبلا مطرح شد، براي معني دار بودن تغييرات به ويژه براي طرحهاي «قبل از/ بعد از» استفاده مي شود كه در آن هر فرد يا آزمودني به عنوان گواه خود به كار مي رود و در آن يافته ها به صورت اسمي يا رتبه اي هستند. از اين آزمون براي بررسي ميزان تاثير يك «مقاله، كتاب، سخنراني، دوره آموزشي، ملاقات هاي فردي و ...» استفاده مي شود. توضیحات بیشتر در مورد ماهیت این آزمون و اینکه در نرم افزار spss چگونه آن را اجرا کنیم، در فایل آموزش که در لینک زیر موجود است، آمده است.

آزمون مک نمار و نحوه اجرای آن در نرم افزار spss

آزمون علامت از دسته آزمون هاي دو نمونه اي وابسته به هم است و نام آزمون علامت از اين حقيقت ناشي مي شود كه در اين آزمون به جاي مقادير عددي، از علامت هاي (+ و -) به عنوان مشاهدات آن استفاده مي شود. اين آزمون بويژه در مواردي كه مقادير عددي امكان ندارد يا مناسب نيست، بسيار مفيد است. مثلا اگر يك پژوهشگر آزمون مهارت هاي زندگي را در بين چند همسر جوان قبل و بعد از يك دوره آموزشي ارزيابي و مقايسه كند، آزمون علامت آزمون مناسبی برای تحلیل اینگونه اطلاعات است. برای آشنایی با این آزمون و چگونگی انجام آن در نرم افزار spss فایل آموزشی آن را از لینک زیر دریافت کنید.

آزمون علامت در نرم افزار spss